مقدمه:
سلطان قابوس بن سعید آل بوسعید (۱۸ نوامبر ۱۹۴۰ – ۱۰ ژانویه ۲۰۲۰) به‌عنوان چهاردهمین سلطان از خاندان آل بوسعید، نقش بی‌بدیلی در تحول عمان ایفا کرد. او با رهبری هوشمندانه، کشور را از انزوا خارج کرده و به سوی توسعه و ثبات سوق داد. در این مقاله، به بررسی زندگی و دستاوردهای او می‌پردازیم.
ریشه و خانواده سلطنتی:
خاندان آل بوسعید توسط احمد بن سعید در سال ۱۷۴۱ میلادی بنیان‌گذاری شد. این خاندان از دودمان بنی لام با نسبی که به قبیله طی می‌رسد، در تاریخ عمان نقش مهمی ایفا کرده‌اند.
زندگی شخصی و تحصیلات:
سلطان قابوس در صلاله متولد شد و از فرقه اباضیه بود. او تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند و سپس به انگلستان رفت. در آکادمی نظامی سندهرست آموزش دید و در ارتش بریتانیا و آلمان غربی خدمت کرد. پس از بازگشت به عمان در سال ۱۹۶۴، تحت نظارت شدید پدرش قرار گرفت.
آغاز سلطنت:
در ۲۳ ژوئیه ۱۹۷۰، سلطان قابوس با حمایت بریتانیا، پدرش را در یک کودتای بدون خونریزی کنار زد و قدرت را در دست گرفت. او بلافاصله اصلاحات گسترده‌ای را آغاز کرد و نام کشور را از “مسقط و عمان” به “سلطنت عمان” تغییر داد.
اصلاحات و توسعه اقتصادی:
در آغاز سلطنت، عمان کشوری نه چندان پیشرفته بود. سلطان قابوس با استفاده از درآمدهای نفتی، به توسعه زیرساخت‌ها، آموزش و بهداشت همت گماشت. او سیاست‌هایی برای عدالت اجتماعی و کاهش شکاف طبقاتی اجرا کرد.
سیاست‌های آموزشی و اجتماعی:
دولت سلطان قابوس یک‌چهارم بودجه سالانه را به آموزش اختصاص داد. او با اعطای آزادی مذهبی، زمینه ساخت کلیساها و معابد هندو را فراهم کرد. همچنین، اقدامات او در ارتقاء جایگاه زنان و ایجاد برابری حقوقی، عمان را از بسیاری کشورهای عربی متمایز کرد.
روابط خارجی و نقش منطقه‌ای:
سلطان قابوس با شعار “دوستی با همه، دشمنی با هیچ‌کس”، عمان را به یک بازیگر کلیدی در معادلات منطقه‌ای بدل ساخت. او نقش‌های میانجیگرانه‌ای میان ایران و آمریکا ایفا کرد و در مناقشات یمن، عراق و سوریه نقش داشت.
روابط با ایران:
ایران از نخستین کشورهایی بود که سلطنت سلطان قابوس را به رسمیت شناخت. روابط نزدیک ایران و عمان در دوران جنگ ظفار و پس از انقلاب اسلامی، همواره در سطح بالایی حفظ شده است.
دستاوردهای فرهنگی و هنری:
سلطان قابوس حامی هنر و موسیقی بود و نخستین خانه اپرای منطقه را در عمان بنا نهاد. او همچنین از تأسیس سینماهای مدرن و ارکسترهای کلاسیک حمایت کرد.
مرگ و جانشینی:
سلطان قابوس در سال ۲۰۱۴ به سرطان روده بزرگ مبتلا شد و در سال ۲۰۲۰ درگذشت. پس از وی، هیثم بن طارق، پسرعموی او و وزیر پیشین میراث فرهنگی عمان، به عنوان جانشین وی انتخاب شد.
جمع‌بندی:
سلطان قابوس با رویکردی میانه‌رو، اصلاح‌طلب و مبتنی بر ثبات سیاسی، توانست کشوری کوچک و منزوی را به یکی از قدرت‌های قابل احترام در منطقه تبدیل کند. میراث او در توسعه، صلح‌طلبی و مدیریت هوشمندانه همچنان در تاریخ معاصر خاورمیانه برجسته باقی خواهد ماند.
امروز، با میراثی که سلطان قابوس پایه‌گذاری کرد، عمان به یکی از کشورهای امن، باثبات و جذاب برای مهاجرت و سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. اگر به دنبال ساخت آینده‌ای مطمئن در خاورمیانه هستید، عمان می‌تواند بهترین انتخاب باشد.
